Aby stwierdzić, czy faktycznie MSSF spełniają swoją rolę, należy przyjrzeć się ich historii. Pod koniec lat 60. ubiegłego wieku trzy wielkie organizacje księgowych z Anglii i Walii, Stanów Zjednoczonych oraz Kanady powołały Międzynarodową Księgową Grupę Badawczą, która regularnie publikowała artykuły o najważniejszych aspektach rachunkowych. Wiele z tych artykułów dało podstawę do opublikowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) po roku 1973, kiedy to powołano Komitet ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (KMSR). Wszystkie publikowane standardy miały być łatwe w implementacji i możliwe do przyjęcia na całym świecie. Przez 27 lat KMSR opublikował 41 różnych standardów, z których wiele zastąpiło wycofywane „stare” standardy. Każdy ze standardów miał za zadanie zebranie najlepszych, akceptowalnych na całym świecie technik księgowego ujęcia zdarzeń gospodarczych, wyceny i prezentacji istotnych składników majątku przedsiębiorstw i ich obowiązków, a także niezbędnych ujawnień, tj. informacji pomagających zrozumieć i zanalizować informacje podane w sprawozdaniu finansowym. Na przykład standardem o najniższym numerze był (i nadal jest) MSR 1 opisujący składniki i niezbędne cechy sprawozdania finansowego. MSR 1, jak każdy inny standard, opisywał minimum cech, które muszą być spełnione, aby sprawozdanie finansowe było użyteczne i wiernie przedstawiało sytuację finansową przedsiębiorstwa.

Najpierw Europa …

Na początku XXI wieku podjęto kilka bardzo ważnych decyzji dotyczących standardów międzynarodowych. Między innymi Parlament Unii Europejskiej i Rada Unii Europejskiej zaaprobowały regulacje wymagające, aby wszystkie publiczne przedsiębiorstwa na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego publikowały skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie ze standardami międzynarodowymi. W 2003 roku MSSF zostały przyjęte jako obowiązujące prawo Unii Europejskiej do zastosowania od 2005 r., a nowe standardy i ich interpretacje są systematycznie przyjmowane w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej. Standardy stały się obowiązkowe dla przedsiębiorstw emitentów na giełdach Europejskiego Obszaru Gospodarczego publikujących skonsolidowane sprawozdania finansowe.

„Zielone światło” dla standardów, zapalone przez Unię Europejską, spowodowało przyspieszenie procesu aktualizowania starych i publikowania nowych standardów oraz zmiany organizacyjne instytucji je publikującej. Powstała Rada ds. MSR (RMSR) wspierana przez Fundację Komitetu ds. MSR, która przyjęła wszystkie dotychczas opublikowane Międzynarodowe Standardy Rachunkowości oraz rozpoczęła publikowanie wszystkich Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), łącznie z ich interpretacjami, nazywając je MSSF. Przez lata zmieniał się także stosunek do standardów. Ze standardów opisujących techniki rachunkowe przedsiębiorstw stały się one standardami opisującymi metody przygotowywania użytecznej informacji w postaci sprawozdań finansowych. Należy także pamiętać, ze standardy ewoluowały przez lata istnienia najpierw KMSR a później RMSR. W pierwszym okresie w standardach zbierano wszelkie dopuszczalne na świecie metody, aby mogły faktycznie stać się standardami uznawanymi na całym świecie. Ten cel został osiągnięty, jednak standardy zawierały zbyt wiele możliwych do zastosowania rozwiązań, co mogło powodować brak porównywalności informacji ze sprawozdań finansowych podobnych przedsiębiorstw. W kolejnym okresie ze standardów eliminowano nadmiar rozwiązań pozostawiając jedynie metodę wzorcową i ewentualnie dopuszczalną alternatywę. Obecnie publikowane standardy zawierają zazwyczaj tylko jedno rozwiązanie.

Standardy zmieniały się także z powodu zmian w potrzebach informacyjnych użytkowników sprawozdań finansowych. Przykładem jest MSSF 7 zbierający wskazówki dotyczące ujawnień związanych z instrumentami finansowymi. Inną przyczyną zmian standardów jest zmieniające się otoczenie ekonomiczne przedsiębiorstw oraz nowe metody prowadzenia działalności gospodarczej. Ostatni kryzys na rynkach finansowych przyczynił się do rewizji poglądów RMSR na ujęcie i wycenę instrumentów finansowych. Rada wprowadza nowy standard MSSF 9 Instrumenty Finansowe, którego przepisy mają systematycznie zastąpić zbyt złożone przepisy standardów MSR 32 i MSR 39.

… potem Stany Zjednoczone

Ważna decyzja dotycząca MSSF została podjęta również za oceanem. SEC, czyli Amerykańska Komisja ds. Papierów Wartościowych i Giełd zaaprobowała stosowanie MSSF na giełdach amerykańskich i opublikowała „mapę drogową” dojścia do obowiązkowego stosowania MSSF przez wszystkie firmy emitujące papiery wartościowe na giełdach amerykańskich. Ostateczne wdrożenie MSSF ma nastąpić pomiędzy rokiem 2014 a 2016, ale już od trzech lat zagraniczne podmioty zobowiązane do składania dokumentów dostały od Komisji zezwolenie na składanie sprawozdań finansowych przygotowanych zgodnie z procedurami MSSF.

Można powiedzieć, że te decyzje bardzo przybliżają nas do chwili, w której każde przedsiębiorstwo obecne na liczącej się giełdzie będzie publikować swoje sprawozdana finansowe zgodnie z jednym, przyjętym na całym świecie zestawem reguł, a sprawozdania finansowe różnych przedsiębiorstw staną się w zdecydowanie większym stopniu niż obecnie porównywalne między sobą. Wcześniej bowiem w Stanach Zjednoczonych korzystano przede wszystkim z zasad zwanych US GAAP (Generally Accepted Accounting Principles), które przez większą część lat 90. postrzegano jako najbardziej rygorystyczne w świecie, przynajmniej z perspektywy anglosaskiej.

Standardy US GAAP nadal najczęściej stosowane są w obszarach takich jak leasing i uznanie przychodów, a wiele firm opierających się na MSSF odnosi się do US GAAP w przypadkach, kiedy w systemie MSSF nie ma odpowiedniego przepisu. Takie działanie jest prawdopodobnie powodowane faktem, że standardy rachunkowe były stosowane w Stanach Zjednoczonych od czasów zakończenia Wielkiego Kryzysu, podczas gdy Komitet ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości został powołany dopiero 40 lat później. W wielu przypadkach, w szczególności, kiedy w ostatnim czasie standardy zostały uaktualnione, występują znaczne zbieżności pomiędzy tymi dwoma systemami. Na przykład, w obszarze łączenia przedsiębiorstw, gdzie zarówno MSSF, jak i US GAAP ustanowiły poprawione normy pod koniec 2008 r. Mimo zachodzących zmian, US GAAP są wciąż aktualne, dlatego warto je poznać, jeśli pracujemy lub zamierzamy pracować w firmie amerykańskiej.

Autorzy artykułu są trenerami/wykładowcami w firmie szkoleniowej Ernst & Young Academy of Business. Dodatkowo posiadają bogate doświadczenie w biznesie, w tym w badaniu sprawozdań finansowych.

Brian prowadzi m.in. szkolenia z zakresu amerykańskich standardów rachunkowości US GAAP.

Robert uczy MSSF-ów od pięciu lat.

Robert Stojek, ACCA, CIA, Menedżer, wykładowca w Ernst & Young Academy of Business

Brian Connolly, FCA, ACMA, Dyrektor i wykładowca w Ernst & Young Academy of Business

Opracowania zawarte w portalu inwestycyjnym www.gazetatrend.pl nie są rekomendacjami w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Wydawca i autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za szkody poniesione w wyniku decyzji inwestycyjnych podjętych na podstawie opracowań publikowanych w ramach portalu inwestycyjnego www.gazetatrend.pl.

Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym serwisie wyrażają indywidualne opinie osób je sporządzających w dniu ich publikacji i nie mogą być interpretowane jako podstawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących inwestycji dokonywanych przez czytelnika.

Dodatkowe ikony wykorzystane na zasadach licencji Creative Commons: famfamfam Silk oraz FatCow.