English info

Wybrane opcje egzotyczne część I

Autor: Kamil Gemra

Data: 25 grudnia 2009

W poprzednim artykule wprowadzającym do tematu opcji egzotycznych napisałem, iż instrumenty te są tworzone pod indywidualne zamówienie, co powoduje problemy z ich podziałem. Spróbujmy jednak przyjrzeć się budowie wybranych opcji tego typu.

Jedną z najpopularniejszych grup opcji egzotycznych na rynkach pozagiełdowych są opcje uwarunkowane. Ich wykonanie uzależnione jest nie tylko od poziomu ceny instrumentu bazowego w momencie wygaśnięcia opcji, lecz również od kształtowania się cen rynku bazowego w całym okresie inwestycji. Jak można zauważyć, jest to zasadnicza różnica w stosunku do standardowych europejskich opcji waniliowych.

Opcje barierowe

Pierwszym rodzajem opcji, który zostanie opisany, są opcje barierowe (barrier options). Powstają one poprzez dodanie do opcji standardowej elementu zwanego barierą. Jest to poziom ceny instrumentu bazowego, po którego osiągnięciu opcja może ulegać aktywacji albo dezaktywacji. Poziom bariery ustalany jest w momencie zawierania kontraktu opcyjnego. Podstawową zaletą tego typu instrumentu jest obniżenie jego ceny w stosunku do klasycznej opcji waniliowej. Wynika to z tego, iż z punktu widzenia wystawcy opcji istnieje mniejsze prawdopodobieństwo wykonania opcji barierowej, ponieważ instrument bazowy musi osiągnąć pewien ustalony z góry poziom. Wyróżniamy opcje z barierą wejścia i wyjścia. Opcja z barierą wejścia (knock-in option) aktywuje się w momencie osiągnięcia bariery przez cenę instrumentu bazowego i w tym przypadku opcja barierowa staje się tym samym opcją standardową. Opcja z barierą wyjścia (knock-out option) istnieje aż do momentu, w którym cena instrumentu bazowego osiągnie poziom bariery (opcja ulega dezaktywacji). Jednorazowe osiągnięcie przez cenę instrumentu bazowego poziomu bariery powoduje, iż opcja przestaje istnieć niezależnie od tego, co stanie się z ceną aktywu bazowego w przyszłości. W zależności od tego, jak położona jest bariera, wyróżniamy opcje z barierą wyjścia „w górę” oraz „w dół”. W pierwszym przypadku kurs aktywu bazowego musi wzrosnąć powyżej danej bariery, a w drugim przypadku musi nastąpić jego obniżenie poniżej określonego poziomu. Profile wypłaty dla opcji barierowych wyglądają analogicznie jak w przypadku opcji standardowych. Jeżeli nastąpi aktywacja opcji, to wówczas staje się ona klasyczną opcją waniliową. Jeżeli jednak opcja się dezaktywuje, nabywca traci zapłaconą premię.

Opcje wsteczne

Opcje wsteczne są kolejną grupą należącą do opcji uwarunkowanych. Opcja taka daje prawo jej nabywcy do zakupu lub sprzedaży określonej ilości instrumentu bazowego w określonym czasie po najbardziej korzystnej cenie. Oznacza to, iż taka opcja gwarantuje 100-procentową pewność osiągnięcia maksymalnego wyniku w przypadku zajęcia pozycji długiej. Ktoś mógłby powiedzieć, iż oto właśnie mamy do czynienia z instrumentem idealnym. Otóż nie jest tak do końca. Jeżeli przyjęlibyśmy za okres obserwacji cały czas trwania opcji wstecznej, to może się okazać, iż jej cena jest wyższa niż możliwy do uzyskania dochód. W związku z tym, w praktyce okres obserwacji to tylko niewielki fragment z czasu życia opcji. Im jest on węższy, tym cena opcji jest niższa.

Opcje drabinowe

Kolejną grupą opcji są opcje drabinowe. Są one w swojej budowie podobne zarówno do opcji barierowych jak i wstecznych. Cechą charakterystyczną tego typu instrumentów jest to, iż jako cenę wykonania bierze się wartość najwyższą lub najniższą nie spośród wszystkich wartości osiągniętych przez instrument bazowy w czasie trwania opcji, jak ma to miejsce w przypadku opcji wstecznych, lecz spośród wybranych wcześniej ustalonych poziomów. Ustalony szereg cen instrumentu bazowego przypomina drabinę - stąd nazwa tych opcji. Jeżeli cena instrumentu bazowego nie osiągnie pierwotnie ustalonego kolejnego szczebla, to opcję wykonuje się dla poprzedniego poziomu instrumentu bazowego, a nie dla jego aktualnej ceny na rynku. Widać zatem, iż cena takich opcji będzie zależała od tego, jak duże są różnice pomiędzy poszczególnymi poziomami. Im te poziomy będą bliżej siebie, tym większe ryzyko dla wystawcy, a zatem wyższa premia i na odwrót. Można zatem powiedzieć, że opcja ta jest szczególnym przypadkiem opcji wstecznej i pozwala przede wszystkim na redukcję płaconej premii.

Opcje azjatyckie

Ostatnim rodzajem opcji jaki zostanie przedstawiony w tym artykule to opcje azjatyckie. Instrumenty te są jednymi z najbardziej popularnych opcji niestandardowych stosowanych w celach zabezpieczeń ryzyka przede wszystkim kursu walutowego. Cechą charakterystyczną wszystkich opcji azjatyckich jest uzależnienie dochodu z nich od średniej ceny instrumentu bazowego. Wiadomo, iż o wysokości średniej decyduje wynik wielu obserwacji dokonywanych w pewnym okresie, zatem wartość tych opcji zależy nie tylko od ceny instrumentu bazowego w momencie ich wykonania, lecz także od jego poziomów historycznych. Na rynku wyróżnia się opcje oparte o średnie arytmetyczne oraz geometryczne. Główny powód, który wymieniany jest jako najważniejsza zaleta tego typu opcji, to uniezależnienie wypłaty od tylko jednej ceny instrumentu bazowego. W związku z tym zastąpienie jej przez średnią w sposób zasadniczy ogranicza ryzyko manipulacji kursem instrumentu bazowego. Warto również wiedzieć, iż cena opcji azjatyckich jest praktycznie zawsze niższa niż opcji standardowych. Niższa cena wynika z tego, że zmienność średniej z kilku obserwacji będzie zawsze niższa niż zmienność tylko jednej obserwacji. Zatem opcje azjatyckie pozwalają na bardziej efektywne zabezpieczenie ryzyka.

Oczywiście przedstawione powyżej przykłady opcji egzotycznych są tylko ułamkiem całego rynku. Same opisy sposobów działania dotyczą tylko najważniejszych cech omówionych opcji. Warto wiedzieć, iż opisane opcje dzielą się na jeszcze bardziej złożone instrumenty. Oferta opcji egzotycznych jest bardzo bogata, co pomaga w efektywnym zabezpieczaniu ryzyka zmiany ceny instrumentu bazowego. W następnym artykule przedstawię kolejne rodzaje opcji egzotycznych.


Podobne artykuły: