PIT kiedyś i dziś

26 lipca 2011 roku zeznania podatkowe, czyli popularne PIT-y, świętowały swoje dwudziestolecie, gdyż to właśnie 26 lipca 1991 roku uchwalona została Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa ta obowiązuje, z pewnymi zmianami, od 1 stycznia 1992 roku i od tego roku Polacy rozliczają się z podatków samodzielnie. Wcześniej pracownicy rozliczani byli przez pracodawców. W zależności od sposobu opodatkowania występuje sześć różnych formularzy podatkowych (PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39), które rokrocznie wypełnia około 25 milionów podatników[1].

Możliwość elektronicznego złożenia zeznania podatkowego powstała w 2008 roku i podlega ciągłym ulepszeniom. Początkowo z takiej opcji mogli skorzystać tylko podatnicy posiadający bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany certyfikatem kwalifikowanym. Wyrobienie takiego podpisu wiąże się z pewnymi kosztami, co powodowało nikłe zainteresowanie elektroniczną formą rozliczenia. Jednakże od kwietnia 2009 roku, na mocy zmian w ustawie Ordynacja podatkowa oraz odpowiedniego Rozporządzenia Ministra Finansów, istnieje możliwość składania zeznania PIT-37 bez podpisu kwalifikowanego.

Od stycznia 2011 można przesyłać również zeznania podatkowe i wnioski m. in. PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-39 wraz z niektórymi załącznikami przez Internet. Rozliczenie w formie elektronicznej możliwe jest również dla podatników, którzy rozliczają się wspólnie z małżonkiem. Wynika to z faktu, że od 2011 roku zniesiona jest konieczność składania pełnomocnictwa małżonka do złożenia zeznania w jego imieniu w formie papierowej (UPL-1) do właściwego Urzędu Skarbowego, co jest kolejnym ułatwieniem. Także od 2011 roku możliwe jest złożenie wszelkich korekt do wymienionych już zeznań podatkowych w formie elektronicznej bez kwalifikowanego podpisu[2].

E-deklaracje to nie tylko możliwość rozliczenia podatku dochodowego dla osób fizycznych, lecz także możliwość elektronicznego wysyłania szerokiej gamy formularzy podatkowych przez przedsiębiorców. W ich przypadku istnieje jednak konieczność użycia bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego certyfikatem kwalifikowanym.

Elektroniczny PIT – jak to zrobić?

Elektroniczne rozliczenie podatku możliwe jest na trzy sposoby: za pomocą strony internetowej www.e-deklaracje.gov.pl, poprzez aplikację off-line dostępną na tej stronie lub przez programy finansowo-księgowe. 

Do wysyłania zeznania w formie elektronicznej wystarczy komputer z dostępem do Internetu z przeglądarką internetową. Niezbędne są dane podatnika: NIP (lub od 2012 roku PESEL), data urodzenia, kwota przychodu wykazana w zeznaniu rocznym za rok ubiegły (w 2012 roku za rok 2010), które potwierdzają i zabezpieczają autentyczność składanej deklaracji. Ostatnim etapem (po wysłaniu zeznania i wyświetleniu statusu 200 informującego: „przetwarzanie dokumentu zakończone poprawnie”) jest pobranie i zachowanie Urzędowego Poświadczenia Odbioru (UPO). Jest on odpowiednikiem papierowego potwierdzenia o złożeniu PIT-u w Urzędzie Skarbowym, swoistym dowodem nadania listu poleconego. UPO musi być przechowywany przez 5 lat w dowolnej formie – elektronicznej lub papierowej[3].

Elektroniczne rozliczenia za granicą

System elektronicznych rozliczeń z organami podatkowymi występuje w wielu krajach na świecie i jest coraz częściej wybieranym rozwiązaniem wypierającym papierową formę rozliczenia.

W Estonii 95% podatników korzysta z systemu e-Tax/e-Custom, który pozwala na rozliczenie podatków osobom fizycznym oraz przedsiębiorcom[4]. Umożliwia on także wymianę wszelkich informacji z urzędami podatkowymi. Dostęp do tego serwisu odbywa się za pomocą stron internetowych urzędów skarbowych lub stron banków internetowych. Podobne systemy działają na Łotwie i w Hiszpanii, choć zainteresowanie tą formą kontaktu i rozliczenia nie jest aż tak znaczące jak w Estonii. Państwem, w którym system ten nie sprawdził się, jest  Słowenia – tylko 4% osób fizycznych rozliczyło się przy jego użyciu w 2010 roku. Tak niskie zainteresowanie wynikało prawdopodobnie z wymogu posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego[5].

Jak powiedział Tomasz Sokolnicki, dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie, „są już przykłady krajów, w których urząd przesyła podatnikowi propozycję jego rozliczenia do akceptacji, a ten jedynie je koryguje, gdy jest to uzasadnione lub odsyła bez zmian. To byłoby ułatwienie dla wszystkich”[6].

E-deklaracje w liczbach

Liczba wysyłanych drogą elektroniczną zeznań podatkowych rośnie z roku na rok, co można zaobserwować w poniższym zestawieniu Ministerstwa Finansów.

Wykres 1. Liczba elektronicznych zeznań podatkowych osób fizycznych w okresie 01.01.2008 – 22.03.2011Źródło: Dane Ministerstwa Finansów - Rekordowa liczba PIT w Internecie[7].

Sumaryczną liczbę elektronicznych zeznań podatkowych (bez podpisu kwalifikowanego) za rok 2010 w poszczególnych województwach przedstawia poniższy diagram.

Wykres 2. Liczba elektronicznych zeznań rocznych za rok 2010 (bez kwalifikowanego podpisu) w poszczególnych województwach (na 883 109 złożonych)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Izby Skarbowej w Rzeszowie[8]

Zalety i wady e-deklaracji

Według pani Bożeny Domino, specjalisty podatkowego, pracownika organów podatkowych i wykładowcy na Wydziale Zarządzania Politechniki Rzeszowskiej, „elektroniczne zeznania podatkowe posiadają wiele zalet nie tylko dla podatników, lecz także dla pracowników administracji skarbowej. Platforma e-Deklaracje przyspiesza ewidencję złożonych zeznań oraz ich księgowanie, co pozwala na szybszy zwrot nadpłat podatku. Jednocześnie jest to ograniczenie wydatków budżetowych na papierowe zeznania oraz wezwania w przypadku błędnych deklaracji. Rokrocznie około 10% papierowych zeznań jest błędnych, a w przypadku elektronicznych zeznań są one na bieżąco sprawdzane pod względem matematycznym, jak i poprawności danych. Ta forma pozwala także ograniczyć czas pracy pracowników urzędów skarbowych oraz umożliwia podatnikom rozliczenie z dowolnego miejsca na Ziemi, nawet podczas ostatniego dnia okresu rozliczeniowego, bez stania w kolejkach na poczcie lub w urzędzie. Jest to także bezpłatne rozwiązanie, dające podatnikowi satysfakcję z samodzielnego rozliczenia się. Dane Ministerstwa Finansów wskazują, że w 2011 roku oszczędności wynikające z elektronicznego rozliczenia zeznań podatkowych PIT wyniosły około 2 mln zł.”

Według badań ankietowych przeprowadzonych przez studentów Wydziału Zarządzania Politechniki Rzeszowskiej, wśród wad elektronicznego rozliczania się wymienia się trzy główne: brak zaufania do tego typu zeznań, problemy z obsługą komputera oraz brak pewności, że zeznanie zostało złożone[9].

Z kolei badania instytutu Ipsos z 2010 roku potwierdziły, że większość Polaków, którzy nie skorzystali z przesyłania deklaracji podatkowych przez Internet, nie czuje potrzeby wybrania takiej formy rozliczenia (27%) lub woli kontakt bezpośredni z pracownikiem (23%). Tradycyjną formę rozliczenia preferują także ci, którzy zlecają obliczenie podatku innym osobom (14%). Należy dodać, że dla części społeczeństwa problem stanowi brak lub nieumiejętność korzystania z Internetu (13%)[10]. Brak wiedzy na temat obsługi Internetu wskazywali najczęściej podatnicy: z wykształceniem podstawowym, osoby o niskich dochodach, mieszkańcy wsi. Według przytoczonych badań rozliczanie za pomocą systemu e-Deklaracje najczęściej jest wybierane przez osoby: w wieku 25-29 lat, posiadające wyższe wykształcenie, o bardzo wysokich dochodach, rozliczające się samodzielnie[11].

Reasumując powyższe rozważania, posłużę się sloganem z zeszłorocznej kampanii edukacyjno-promocyjnej Ministerstwa Finansów dotyczącej elektronicznych rozliczeń podatkowych – „Do urzędu skarbowego przyjdź, jeśli masz naprawdę ważny powód! PIT wyślij przez Internet”.

[1] PIT ma dwadzieścia lat  [online], [dostęp 3 styczeń 2012], dostępny w Internecie: http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=4&dzial=609&id=262921&typ=news

[2] MF: w 2011 r. wszystkie PIT-y będzie można złożyć elektronicznie [online], [dostęp 5 styczeń 2012],
dostępny w Internecie: http://podatki.wp.pl/kat,9231,title,MF-w-2011-r-wszystkie-PIT-y-bedzie-mozna-zlozyc-elektronicznie,wid,12428681,wiadomosc.html?ticaid=1db3d

[3] PIT przez Internet. Broszura informacyjna Ministerstwa Finansów  [online], [dostęp 8 styczeń 2012], dostępny w Internecie: http://www.mf.gov.pl/_files_/podatki/broszury_informacyjne/e-deklaracje_2011_www.pdf

[4] S. Pliszka, Lekcja do odrobienia, (w:) Dodatek promocyjno-edukacyjny do miesięcznika „Press”, Konferencja prasowa „ROZLICZ SIĘ PRZEZ INTERNET”, kwiecień 2011.

[5] Ibidem.

[6] M. Idziak, Historyczna zmiana, (w:) Dodatek promocyjno-edukacyjny do miesięcznika „Press”, Konferencja prasowa „ROZLICZ SIĘ PRZEZ INTERNET”, kwiecień 2011.

[7] Rekordowa liczba PIT przez Internet  [online], [dostęp 8 styczeń 2012], dostępny w Internecie: http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=1&dzial=153&id=246830&typ=news

[8] Akcja SZYBKI PIT zakończona!, [online], [dostęp 8 styczeń 2012], dostępny w Internecie: http://www.bip.is.rzeszow.pl/is/main.php?muid=1&mid=1073&akID=4978&klientID=2000#ak4978

[9] Badania przeprowadzone w okresie grudzień 2011 – styczeń 2012 na próbie 1230 gospodarstw domowych
z województwa podkarpackiego pod opieką dr Moniki Pasternak (niepublikowane).

[10] Lekki wzrost zaufania, (w:) Dodatek promocyjno-edukacyjny do miesięcznika „Press”, Konferencja prasowa „ROZLICZ SIĘ PRZEZ INTERNET”, kwiecień 2011.

[11] Ibidem.

Opracowania zawarte w portalu inwestycyjnym www.gazetatrend.pl nie są rekomendacjami w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Wydawca i autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za szkody poniesione w wyniku decyzji inwestycyjnych podjętych na podstawie opracowań publikowanych w ramach portalu inwestycyjnego www.gazetatrend.pl.

Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym serwisie wyrażają indywidualne opinie osób je sporządzających w dniu ich publikacji i nie mogą być interpretowane jako podstawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących inwestycji dokonywanych przez czytelnika.

Dodatkowe ikony wykorzystane na zasadach licencji Creative Commons: famfamfam Silk oraz FatCow.